Salgın hastalıklar ve kıtlıklar hariç, en yüksek can kaybının yaşandığı en ölümcül on doğal afeti listeledik. Doğal afetler elbette ki öngörülemiyorlar lakin önlem almak mümkün… Bunu hatırlatmamızda fayda var alışılmış.
Geniş çapta yıkıma, büyük hasara ve can kaybına neden olan doğal afetler insan hareketleri dışındaki güçlerin neden olduğu ani olaylar biliyorsunuz ki… Lakin bu tedbir alamayacağımız manasına doğal ki de gelmiyor. Sarsıntılardan, tsunamilerden ve akla hayale gelebilecek tüm doğal afetlerden gerekli kıymetler alınarak en az hasarla korunmak mümkün.
Peki şimdiye dek en çok can kaybının yaşandığı doğal afetler ne bunların nedenleri neler?
İşte salgın hastalıklar ve kıtlıklar hariç, en yüksek can kaybının yaşandığı en ölümcül on doğal afet?
10. 2004 Hint Okyanusu sarsıntısı ve tsunami – 26 Aralık 2004 – Sumatra ve Endonezya – 227 bin 898 can kaybı
Hint Okyanusu’nda 9.1 büyüklüğündeki sarsıntının oluşturduğu tsunami felaketinin akabinde yaklaşık 230 bine yakın insan hayatını kaybetti. Çıkan tsunamiler nedeniyle on dört ülkede hem can hem de önemli derece de fiziki ziyan meydana geldi.
9. Nina Tayfunu – 7 Ağustos 1975 – Çin – 229 bin can kaybı
Filipinler’de ‘Typhoon Bebeng’ olarak bilinen Nina Tayfunu, 1975’te Çin’in Henan eyaletindeki Banqiao Barajı’nın çökmesini tetiklenen ölümcül bir kasırgaydı. 230 bine yakın insan Banqiao Barajı’nın başarısızlığı nedeniye hayatını kaybetti.
8. 1920 Haiyuan sarsıntısı – 16 Aralık 1920 – Çin – 273 bin 400 can kaybı
‘Gansu depremi’ olarak da bilinen Hajyuan zelzelesi; Lijunbu, Haiyuan ve Ganyanchi bölgelerinde yıkıma neden oldu. Zelzelenin akabinde yaklaşık 280 bin kişi hayatını kaybetti.
7. 1839 Coringa tufanı – 25 Kasın 1839 – Andra Pradeş ve Hindistan – yaklaşık 300 bin can kaybı
Yaşanan tufanın akabinde, sel ve fırtına dalgası nedeniyle birtakım alanlar sular altında kaldı ve birçok hayvan boğularak can verdi. Ayrıyeten 300 bine yakın insan hayatını kaybetti. Felaketten kurtulan birtakım şahıslar kıyıdan uzaktaki meskenlerini tekrar inşa ettiler. Hatta bu bölgeye ‘Umut Adası’ ismi bile verildi…
6. 526 Antakya zelzelesi – Mayıs 526 – Bizans İmparatorluğu (şimdi Türkiye) – 300 binden fazla can kaybı
Tarihte altıncı ölümcül alışılmış felaket ve ikinci ölümcül sarsıntı olarak geçen 526 Antakya zelzelesinde 300 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği düşünülüyor.
5. 2010 Haiti sarsıntısı – 12 Ocak 2010 – Haiti – 316 bin can kaybı
12 Ocak 2010 Salı günü mahallî saatle 16.53’te Haiti’de 7.0 büyüklüğünde yıkıcı bir zelzele meydana geldi. 24 Ocak’a kadar, 4.5 ve daha büyük en az 52 artçı sarsıntı kaydedildi. Zelzeleden 3 milyona yakın insanın etkilendiği ve 316 bine yakın can kaybının olduğu düşünülüyor.
4. 1970 Bhola kasırgası – 13 Kasım 1970 – Doğu Pakistan (şimdi Bangladeş) – 500 bin can kaybı
Dünyanın en ölümcül doğal afetlerinden biri olan Bhola kasırgası, 1970 yılında Doğu Pakistan (şimdiki Bangladeş) ve Hindistan’daki Batı Bengal’de gerçekleşti. Tazumuddin Upazila’daki 167 bin kişilik nüfusun yüzde 45’inden fazlası fırtınada öldü.
3. 1976 Tangshan zelzelesi – 28 Temmuz 1976 – Çin – 655 bin can kaybı
7.6 altı büyüklüğündeki zelzele Çin etrafındaki Hebei, Tangshan’da gerçekleşti. Dakikalar içinde Tangshan’daki binaların yüzde 85’i çöktü. Çökmeyenler ise kullanılamaz hale geldi. Ayrıyeten otoyol ve demiryolu köprülerinin birçok da çöktü.
2. 1887 Sarı Irmak felaketi – Eylül 1887 – Çin – 2 milyon can kaybı
Yüzyıllar boyunca, Sarı Irmak yakınında yaşayan çiftçilerin, vakitle daha yüksek akan ırmakları tutmak için bölgeye bentler inşa ettiği düşünülüyor. 1887’de, günlerce süren şiddetli yağmurla şişen bu ırmak, 28 Eylül civarında bentleri aşarak büyük bir sele neden oldu.
Bölgenin yakınındaki alçak ovalar nedeniyle selin yaklaşık 13 bin kilometrekarelik bir alana tesir ettiği ve Çin’e çok süratli bir halde yayılarak tarım alanları ve ticaret merkezlerini sular altına bıraktığı düşünülüyor. Selden sonra yaklaşın 2 milyona yakın kişi evsiz kaldı.
Selin akabinde yaşanan salgın ve temel gereksinim unsurlarının yokluğu sebebiyle direkt selde hayatını kaybedenler kadar, sonrasında ölenlerin sayısı da çok fazla oldu.
1. Çin selleri – Temmuz 1931 – Çin – 4 milyon can kaybı
‘1931 Yangtze-Huai Irmağı selleri’ olarak da bilinen Çin selleri, 1931 yılının Haziran ayından Ağustos ayına dek devam etti. Seller, Nanjing üzere büyük kentleri vurdu.
John Lossing Buck liderliğindeki Nanking Üniversitesi tarafından selden çabucak sonra yapılan bir saha araştırması, ‘150 bin kişinin boğulduğunu ve bu sayının selin birinci 100 günü boyunca tüm ölümlerin dörtte birinden azını kapsadığını’ ortaya koydu.
Resmi raporlara nazaran boğularak hayatını kaybeden 140 bin kişi var. Lakin sel sırasında 2 milyon kişinin boğularak ya da besin yetersizliğinden ötürü hayatını kaybettiği düşünülüyor.
Ayrıca selden bir sonraki yıl olan 1932’de başlayan Kolera salgınıyla birlikte 31 bin 974 kişinin hayatını kaybettiği ve 100 bin 666 hadise olduğu da kestirimler ortasında.