Merhabalar. Kahve her ülke için başlı başına farklı bir kültürdür. Lakin tahminen de Türkler ve İtalyanlar kadar onu dünyanın bir numaralı içeceği yapan öbür ülke yoktur. Bu içerikte bir kahve tipi olan kapuçinonun nasıl keşfedildiğini kahvenin tarihiyle birlikte aktarıyorum.
Keyifli okumalar dilerim.
Kaynak: https://twitter.com/culturaltutor/sta…
Hepimizin sevdiğini bir kahve tipi olan kapuçinonun nereden geldiğini biliyor musunuz? Bu lezzetli içeriğin uzun soluklu bir hikayesi var.
Hikayesi, 1683’te Osmanlı’nın Viyana kuşatmasını, bir küme İtalyan keşişini ve bir Polonyalı casusu içeriyor. Ancak öykü 700 yıl evvel Yemen’in kahve limanı olarak anılan Moka kentinde başlıyor.
Öncelikle kahve sözünün kökenine bir bakalım. İtalyancada ‘caffè’ ve Felemenkçede ‘koffie’ sözleri İngilizceleşerek ‘coffee’ haline gelmiş; Arapçada ise ‘qahwa’ sözünden bizim lisanımıza geçmiştir.
Kahve temelinde birinci olarak Etiyopya’da tüketilmiştir. Burada yaşayan mistik ve çobanlarla ilgili çeşitli efsanelerde kahveyi nasıl içtikleri yer alıyor. 14. yüzyılda ise kahve Yemen’e ulaşmış ve oradan da tüm Orta Doğu’ya yayılmıştır.
Yemen’deki Moka kenti, Osmanlı İmparatorluğu’na ve tüm Avrupa’ya kahve çekirdeği ihraç ederek yüzyıllar boyunca kahve ticaretinin kalbi olmuştur. O denli ki mocha kahve de ismini bu kentten almıştır.
Osmanlı, bugün bildiğimiz kahve kültürünün birinci ortaya çıktığı yerdi. Tarihi arşivlerde ta 1475 yılında İstanbul’da Kiva Han isimli bir kahvehanenin açıldığı ve bunun sonrasında imparatorluğun her yerinde binlerce kahvehane açıldığı yazılıdır.
Bu yerlerde ismine Türk kahvesi dediğimiz olağanüstü içecek, ince çekilmiş kahve çekirdeklerinin cezvede kaynatılmasıyla hazırlanıyordu. Alışılmış Osmanlı kahvehaneleri yalnızca kahve içmekten ibaret değildi. Kahvehaneler Osmanlı toplumunun toplumsallaşma, sohbet, dedikodu, cümbüş ve siyaset konuşma yerleriydi.
Kahvenin Avrupa’ya gelişi, Osmanlı’nın Venedik ve Napoli üzere büyük İtalyan liman kentleriyle yaptığı ticaret sayesinde olmuştur. Bu nedenle günümüzde kahve ile ilgili pek çok sözün kökeni İtalyancadır. Fransa’ya gelince, kahvenin oraya birinci gelişi 1669 yılında Osmanlı elçisinin Fransa’yı ziyaret etmesiyle başlamıştır.
Kahve, Avrupa’da karışık bir üne sahipti. Tabipler, sindirime yardımcı oluyor diye kahveyi severken, akademisyenler çalışırken uyanık kalmaya yarıyor derken dini etraflarda ona ‘şeytanın içeceği’ demişlerdir. Ta ki Papa 8. Clement kahveye onay verene kadar…
Avrupa’da birinci kahvehane 1640’da Venedik’te kuruldu. Sonraki yıllarda göçmenler ve tüccarlar tarafından kurulan kahvehaneler tüm Avrupa’ya yayıldı. Buradakiler Osmanlı kahvehanelerine benziyordu; toplumsallaşma fonksiyonu vardı.
Tarih 1683’ü gösterdiğinde ki hepimiz bu tarihi biliyoruz. Osmanlı, Viyana’nın kapılarına kadar geldi lakin Viyana kuşatması başarısızlıkla sonuçlandı. Geri çekilen Türk orduları, gerilerinde Jerzy Franciszek Kulczycki isimli Polonyalı bir diplomat ve casusun eline çuvallar dolusu kahve çekirdeği bıraktı.
Kulczycki de o kahve çekirdekleriyle Viyana’da birinci kahvehaneyi açtı ve kahveye süt eklemek üzere ihtilal niteliğinde bir karar aldı. Beşerler kahveye birkaç damla süt eklendiğinde, Almancada Kapuziner olarak bilinen Capuchin rahiplerinin giydiği cüppelerin kahverengi rengini aldığını fark etti. Böylelikle çağdaş kapuçino ismini buradan almış oldu.
19. yüzyılda, büyük ölçüde Sanayi İhtilali sayesinde kahve, yeni teknoloji ile çağdaş manada global bir sanayi olma yolunda ilerledi. Kahve reklamları da tavan yaptı. Avrupa’da kahveye çok talep vardı. 1600’lerden beri Avrupalı güçler kolonilerinde ekseriyetle köleler tarafından çalıştırılan kahve tarlaları işletiyordu.
19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında, Paris’te, Viyana’da, Buenos Aires’te kahvehaneler muharrirler ve sanatkarlar için bir merkez olarak ün kazandılar. Picasso, Hemingway ve Gauguin, Paris’teki Le Dôme Café’de vakit geçiren ünlü konuklardan yalnızca üçü.
İlk espresso makinesi 1884’te Angelo Moriondo tarafından icat edildi ve espresso makinelerinin yaygınlaşması 1950’lere kadar sürdü. Bu icat, kahvenin yapılma ve tüketilme biçimini temelden değiştiren bir ihtilaldi.
21. yüzyılda kahve kültürünü, büyük memleketler arası şirketler ve işin ehli kafelerin yaptıklarının bir karışımı olarak tasvir etmek mümkündür. Lakin kahvehane, altı yüzyıl evvel Osmanlı İmparatorluğu’nda kuruluşundan bu yana pek çok istikametten neredeyse hiç değişmedi.
Kahvehaneler hâlâ Türk kahvesi üzere Türk kültürünün değerli bir kesimi. Kapuçinoyu da kafelerde içiyoruz. Pekala siz en çok hangi kahveyi seviyorsunuz? Yorumlarınızı bekliyorum.
