Türk mutfağının sevilen lezzetleri ortasında yer alan lahmacunda ilçelere nazaran fiyat değişimi dikkat çekti. Bağcılar’da 15, Sultanahmet’te ise 40 liraya kadar olan fiyatlardaki değişimi ucuz satan esnaf ‘kira ve eleman gideri’ olarak yorumlarken, değerliye satanlar ucuz lahmacunda tavuk etinin lohusa şerbetiyle renklendirilerek kullanıldığını argüman etti.
Aradaki fiyat farkından şikayetçi olan esnaf Buyruk Koca, “Hile karıştırmasa 10 liraya, 15 liraya lahmacun satamazlar. Mesela tavuk etini kıyma olarak çekip, lohusa şerbetiyle kırmızı et haline getirebilirler. Soya kullanabilirler” derken, ucuza lahmacun satan Hüseyin Fazilet de, “Fiyat farkı kiradan, elemanından, masrafından kaynaklanıyor. 50 bin lira kira veren ona nazaran fiyat koyuyor. Ben 5 bin lira kira veriyorum. Bizim birebir satmamız mümkün olamaz” diye konuştu. Fiyat tarifeleriyle ilgili dikkat çeken farkı sorduğumuz İstanbul Lokantacılar Esnaf Odası Lideri Sayit Karabağlı ise, sınıflandırma üzerinden fiyatlandırma yaptıklarına, alt sonun 15 üst sonun ise 30 lira olduğuna dikkat çekti. Karabağlı, kendilerine bağlı işletmelerin kontrolünün gerçekleştiğini, farkların büyük çoğunluğunun kira masraflarından olduğunu söyledi.
Avcılar’daki bir işletmede 25 yıllık esnaf olan Buyruk Koca, “Lahmacunun bugünkü fiyatı 25 lira oldu. Maliyet artışlarında yüksek artış olduğu için 11-12 liralık fiyatlar bugün 25 liraya mal oluyor. 10-15 liraya lahmacunun olmasının mümkünatı yok. Maliyetlerin olduğu yerde bizim bile kar marjlarımız eskisi üzere değil. Biz birinci sınıf gereç kullanıyoruz. Baklavalık, böreklik un ile lahmacun yapıyoruz. Balıkesir’den büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar kullanıyoruz. Hile karıştırmasa 10 liraya, 15 liraya lahmacun satamazlar. Mesela tavuk etini kıyma olarak çekip, lohusa şerbetiyle kırmızı et haline getirebilirler. Soya kullanabilirler. Bu biçimde 12-13 liraya satış yapabilirler. Bakanlıkların, ilgili kurumların gerekli tedbirleri alması gerekiyor” tabirlerini kullandı.
Esenyurt’ta 20 yıldır esnaf olan Nesim Korkusuz da, “Fiyatı 30 ile başlıyor. Birtakım yerlerde değişiyor. 35’e de satan var, 15’e de satan var. Burada 20 liraya satılıyor. Şu anda kurtarmıyor fakat satılıyor. En fazla 3-5 kazanılıyor. Maliyet çok şu anda. Ucuza satanlar malzemeyi yerinden alıyor olabilir. Şu anda maliyet çok fazla. Dükkan çok satarsa bu halde karşılar” dedi.
Tavuk taşlığı kullananlar var
Fatih Sultanahmet’te 30 yıldır esnaf olan Reşat Çelik de, “Ortalama güzel bir lahmacun 40 lira ve üzeri olabiliyor. Merdiven altı dediğimiz kısımlarda et yerine öbür şeyler kullanılarak daha ucuza mal edip, o denli satıyorlar. Olağan ortalama bir lahmacun 30-40 lira ortasında olması lazım. Et yerine tavuk taşlığı dediğimiz kısmı kullanıyorlar. Böbrek yağı dediğimiz yağlardan kullanıyorlar. Âlâ bir lahmacunu fiyatı belirliyor. Yerine nazaran fiyatlar yükseliyor. Sultanahmet üzere bir yerde kiralar çok yüksek. Fiyatlar da bu orantıda olması lazım” diye konuştu.
“Maliyet düşsün diye halden alıyoruz”
Beşiktaş’taki işletmede çalışan Emrah Sotu ise, “Bir lahmacun ortalama 23 lira. Fiyatlar bir hafta içinde değişebiliyor. Daima değiştirmek zorunda kalıyoruz. Et fiyatları, un fiyatları, eleman fiyatları, kiraların da çok tesiri oluyor. Lahmacunun kalitesini fiyatı belirliyor. En ucuz lahmacun verebilecek yerlerden biriydik. Bizde şu an 23 lira kurtarıyor, daha aşağısı kurtarsaydı ondan verirdik. Dana döş kullanarak yapmaya çalışıyoruz. Domatesi, biberi ve soğanı maliyeti düşsün diye halden alıyoruz” sözlerini kullandı.
“Fazla kira verenle birebir satmamız mümkün değil”
Bağcılar’daki bir restoranın işletmecisi Hüseyin Fazilet de, “Ortalama 20 lira ortasında değişiyor. Ben 15 liraya satıyorum. 15 liraya kurtarmıyor fakat elimizdeki müşterileri kaçırmamak için o fiyattan veriyoruz. Fiyat farkı adamın kirasından, elemanından, sarfiyatından kaynaklanıyor. 50 bin lira kira veren ona nazaran fiyat koyuyor. Daha düşük kira veren, daha az eleman çalıştıran adam biraz daha ucuz tutup kurtarıyor. Ben 5 bin lira kira veriyorum. Meydan tarafında daha fazla kira veriliyor. Bizim tıpkı satmamız mümkün olamaz. Materyalin pak ve hijyenik olmasına dikkat ediyorum. Ortalama bir lahmacuna giden materyal her yerde tıpkı. Yalnızca sadece etten lahmacunun tadı olmaz, yağlı olması lazım. Kuzu boşluğu, dana döş veriyoruz. Her yerde olan lahmacun bu. Bendeki de bu. Ortaköy’de yapan da birebir malzemeyi kullanıyor. 100 lira, 200 lira lahmacuna veren de var. O da onların vicdanına kalmış” diye konuştu.
Bir dükkanda lahmacun yiyen Barış Çelik, “İlk evvel etin kalitesine ve lezzetine bakarız. Bakınca esasen kendisini belirli ediyor. Fiyatı ikinci planda, evvel kaliteli olmalı ve ne yediğimizi bilmeliyiz. 10 liraya lahmacun olmaz. Etin kilosu esasen ne kadar olmuş. İçinde ne olduğunu bilmiyoruz. Bilmediğimiz yerlerden de lahmacun yemeyiz” dedi.
Mustafa Doğan da, “Lahmacunu çocukluğumdan beri seviyorum. Bu türlü pak ve hijyenik bir yer bulamazsınız. Fiyat olarak da uygun. Öncelikle hizmet ve hijyen değerli. Fiyat açısından da uygun, verdiğim fiyata paha bir lahmacun. Fiyatlar değişik olabilir ancak bence tat aynı” diye konuştu.