İsmail Pehlivan
Kadim Anadolu Alevi inancında Hızır kutsal bir varlıktır, umuttur. Hızır dirençtir. Alevilerin Hızır’a olan muhabbetleri onlara insan olmaktan öteki bir mertebe bahşetmemiştir. Makbul insan olmak, insan kalmak için gönlünü Hızır’a yurt yapmıştır. Her daim aşkla Hızır ile demdedir.
Anadolu Alevileri Şubat ayının ikinci haftasında üç günlük orucun son günü Perşembe’ye denk gelmesi için Salı günü Hızır Orucu’na başlarlar. Son gün oruçlar açıldıktan sonra Hızır Cemi yapılır. Hızır Orucu bu yıl Şubat’ın 11’inde başlar 14’ünde sona erer. Üç gün boyunca akşamları Cem olunur. Cem ibadetinde sazlar çalınır, deyişler söylenir, mersiyeler, tevhitler okunur, methiyeler düzülür ve Hakk lokmaları paylaşılır.
Şubat ayı, Hızır ayıdır. Aleviler Hakk Muhammed Ali Yolu’nun demirden leblebi, ateşten gömlek olduğunun şuuruyla muhabbettedir, cemdedirler. Cem ibadetinde gönüllerini birlerler. Ölmeden evvel vefatı tadarlar.
Salı, Çarşamba ve Perşembe günleri tutulan (Bazı yörelerde beş gün ile yedi gün Hızır Orucu tutulur) Hızır Orucu’nun akabinde Cuma günü kurbanlar tığlanır, Hızır lokmaları dağıtılır, kutlamalar yapılır, bayram olur.
Aleviler için Hızır kutsaldır. Değeri ve manası derindir. Onun isminin anılmadığı gün yoktur. Darda olan, zora düşen, zulüm gören canlar Hızır’a yakarırlar.
Anadolu insanı Hızır ayında farklı farklı ritüeller geliştirmişlerdir. Bunlardan ikisini sizlerle paylaşmak istedim. Bu ritüeller toplumsal dayanışmayı itimadı ve kişisel huzur sağlar.
Bazı yörelerde genç kızlar üç gün boyunca tuttukları oruçta su içmezler. Son gün tekrar su içmeden uyurlar. Uyumadan evvel dilek dileyerek, tatlı bir yiyecek yerler. O gece Hızır genç kızın hayaline gelir; genç kızın lisanda dileklerini, gönülde muradını verdiğine inanılır.
Bazı yörelerde ise orucun son gününün akşamı un elenir, sabah Hızır lokması yapmak için hazırlanır. İnanca nazaran sabah uyandıklarında tepsideki unun üzerinde bir el izi var ise Hızır’ın o meskene uğradığına inanılır. Hızır lokması hazırlanırken de hamurun içine sembolik bir para konur. Hızır lokması piştikten sonra da konut halkına ve gelen konuklara ikram edilir. Para kimin lokmasından çıkarsa o yıl o kişi için bolluk ve bereketli bir yıl olacağına söylenir.
Ne de hoş gönüllüdür Anadolu’nun hoş insanları… Var olasınız!
Anadolu insanı için Hızır neden bu kadar bir ehemmiyete sahiptir?
Çünkü Hızır Hakk’tır; Hakikat’tir.
Bozatlı Hızır yar ve yardımcımızdır.
Hızır kuru ile yaşı birlikte yakmayandır.
Hızır darda, zorda koymayandır.
Hızır kimsesizlerin kimsesidir.
Hızır anıldığı yerde her an hazır ve nazır olandır!
Hızır, gözleyen, koruyup kollayan, saklayan, bekleyendir.
Hızır darda kalanın carına yetişendir.
Hızır “Aman” diyenin imdadına koşandır.
Hızır lisanda dilekleri, gönülde muradları hasıl edendir.
Hızır insanlığın sığındığı en büyük limandır.
Hızır zoru, pürüzleri yıktırıp, aştırandır.
Hızır evveldir, ahirdir ve daimdir.
Hızır hayali değil gerçektir.
Hızır Şahı Merdan Ali’dir; Ali Hakk’tır.
Hızır Hünkar Bektaş Veli’dir.
Hızır’ın her lisandan, her dinden, her renkten 72 milletin avazıdır.
Hızır garip-gurabanın dostudur; enbiyaların, evliyaların, divanelerin yoldaşıdır.
Hızır yolumuzu yolsuza, hırsıza, arsıza düşürmeyendir.
Hızır sendedir. Sen Hızır’da.
Hızır insandadır. İnsan Hızır’da!
Hızır’ın meskeni gönüldür.
Hızır her dem gönüllerimizin mihmanıdır.
Hızır içimizdeki yeterliliği besleyendir, uyandırandır.
Hızır karanlığı aydınlatan kanıttır.
Bozatlı Hızır her dem aklınızda, gönlünüzde, ruhunuzda var olsun.
Unutma kendini bilirsen Hızır sensin. Darda olana, zorda kalana Hızır olabilirsin.
Hızır hayırlar fetheden, şerleri defedendir.
Bugün Hızır Bayramı; bayramımız şen ola.
Bozatlı Hızır ezilen halkların, işçilerin, zincirinden diğer kaybedecek hiçbir şeyi olmayan personel sınıfının, fakirlerin, açlıkla sınanan canların, mazlumların, insanlığın yar ve yardımcısı olsun.
HIZIR ORUCU GÜLBANKI NASIL OKUNUR?
“Ya Hakk!
Gerçek erenler demine Hû! Hakk eyvallah!
Yetiş ya Hızır darda olanlarımıza elini uzat. Girdiğin meskenlere kaygı girmesin; bastığın yerlerde güller açsın, ekinler yeşersin, bülbüller ötsün. Dokunduğun canlar kederlerinden, uğursuzluklardan ve hastalıklardan arınsın.
Yatakta yatan hastalara şifa ol, yolda yolakta, karda tipide, darda olanların carına yetiş.
Yetiş ya Hızır hasret denen atımıza bindirelim seni, düşlerimizde gezdirelim. Şahı Merdan Ali ol, Hünkar Bektaş Veli ol; Bin bir donda baş göster, bize kılavuz ol.
Yetiş ya Hızır senin için oruç tutuyoruz; oruçlarımızı kabul eyle; Senin için ibadet ediyoruz; ibadetlerimizi daim eyle.
Niyazınız parıltı ola Şah zuhur ede; Hızır lokmasına dahil ola. Yiyene helal, yedirene kanıt ola. Bir lokmanız bin belanıza karşı gele.
Cenabı Hakk tutmuş olduğunuz oruçları, pişirip dağıttığınız lokmaları dergahı izzetinde kabul ve makbul eyleye.
Dil bizden, nefes Bozatlı Hızır’dan ola.”