2022 dünya iktisat literatüründe muhtemelen, 2020’nin ‘pandemi, salgın, Kovid, Vuhan’ olarak geçmesi üzere, ‘merkez, faiz, enflasyon’ üzere tabirler anahtar olarak geçecek. Son iki yılda yaşanılan pandemi ile dünyada yüklü talep bizde ise talebin yanına fazla fazla eklediğimiz maliyet, enflasyon olarak görülüyor.
Ancak durum şu ki ABD’de enflasyondaki yükseliş yüzde 1’lerden 9’a çıktı.
www.usinflationcalculator.com
Türkiye’de ise Kasım ayında görülen kırılımda oran uzun vakit sonra yüzde 20’nin üzerine çıkarken, sonrasında TÜİK lideri değişip, husus fiyatları evrakı yayından kaldırılana kadar aylık çift hane oluyor.
veri.tuik.gov.tr
Kısaca olağan kaideler altında değildik ve biz yüksek basınçta 100 derecede kaynatmak istediğimiz suyun ateşini artırdık lakin basınç artınca su 80 derecede kaynamaya başladı. Artık de buna karşı koymak için ateşi kısmadan suyun üzerini kapamaya ve buharlaştırmamaya çalışıyoruz.
www.nkfu.com
Ekonomiden bir ölçü anlayan kimse yüksek faizi savunmaz. Bir istikrar olan iktisatta kimse faiz indirip artırarak ülkesini de kurtarmaz, dünyanın en büyük iktisadı de olmaz, kahraman da ilan edilmez. Lakin diyerek evvelki cümleleri olağan kurallar altında silmiş oluyoruz! Olağandışı koşullarda faiz artışı ya da indirimlerinde çok hassas davranılması gerektiğini biliyoruz.
2021 Eylül’de başlanan faiz indiriminin beklenen ya da istenen tesiri, piyasa faizlerinin düşmesiydi lakin dediğimiz üzere olağan kaideler altında olmadığımız için aykırı tesir oluştu ve piyasada başka faizler fırladı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Merkezi idare iç borç ödeme projeksiyonları bilgilerinde 2021 yılı Ağustos ayı sonunda görülen 722 milyar TL iç borçlar faiz ödemesi 2022 Temmuz’da 2 trilyon 175 milyar TL oldu.
Ancak dikkat çeken ana nokta Mart 2022 sonunda 1 trilyon 483 milyar TL’lik anaparaya rağmen faiz ödemesi 1 trilyon 743 milyar TL olmuş ve yüzde 50-70 düzeylerinde olan oran yüzde 100’ün üzerine çıkarak özetle anaparadan daha fazla faiz ödeme başlamıştı. Kaynak: HMB
Haziran 2022’de 1 trilyon 611 milyar TL anapara borç ödemeleri içinde enflasyona endeksli (TÜFE’ye endeksli) tahvil stoku 391 milyar TL olarak görünüyor. Toplam iç borç stoku içinde bu oran yüzde 24,3 oluyor.
Ancak tahvillerin yarattığı faiz yükü hesaplamada farklılaşıyor ve Sözcü’nün aktardığına göre, Rota gizlenen riski şöyle anlatıyor:
Mayıs 2021’de 100 TL’ye ihraç edilen 10 yıl vadeli enflasyona endeksli tahvil fiyatı, vadesi olan Mayıs 2031’e kadar 100 TL olarak görünecek. Vade günü geldiğinde (yıllık yüzde 20 enflasyon ile) Hazine yatırımcıya 100 TL anapara ve 732 TL enflasyon farkı ödeyecek.
CHP Küme Başkanvekili Engin Altay, yazılı açıklamasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın düşük faiz telaffuzları sonrasında geçen bir yılda, “Türkiye iktisadı süratle krize sürüklendi” derken, değişimi şöyle anlattı:
Bankalar geçen yıl TCMB’den yüzde 19 para alırken, Hazine’ye yüzde 19,13 oranda borç veriyorlardı. Bu yıl yüzde 14’le alıyorlar, yüzde 25,9’la veriyorlar. Vatandaş geçen yıl bankalardan muhtaçlık kredisini yüzde 22 oranında, ticari krediyi yüzde 20 oranında faizle alıyordu, bu yıl muhtaçlık kredisine yüzde 33, ticari krediye yüzde 30 oranında faiz ödüyor. Dışarıdan borçlanmalarda geçen yıl Türkiye 5 yıl vadeli dolar borçlanmasını yıllık yüzde 5 faizle yaparken, bu yıl yüzde 12’ye çıktı. Erdoğan’ın bir sürü süslü isim koyduğu kerameti kendinden menkul ekonomi programlarının tamamı yüksek faizle halka ve devlete ziyan verdi.
Bankalar geçen yıl Ocak-Mayıs periyodunda 221 milyar lira faiz geliri elde ederken, bu yıl birebir devirde 421 milyar lira gelir elde etti.
Gelecek yıl için yapılacak borçlanmalarla yabancı banka ve finans kurumlarına yani Londra’daki bir avuç bankere çok daha fazla faiz ödenecek. Devletin aldığı gecikme faizleri arttığından vatandaşlar da devlete daha fazla faiz ödeyecek.
CHP Genel Lider Yardımcısı, Parti Sözcüsü ve Hazine eski Müsteşarı Faik Öztrak da Twitter paylaşımında faiz yükünü anlattı. Hazine İç Borç Ödeme Projeksiyonu grafiğinde faiz ve anapara ortasında aykırıya dönen ve açılan makasa dikkat çekerek şunları söyledi:
pbs.twimg.com
TCMB’yi fonksiyonsuz hala getirenler, ‘Nastı, pastı’ derken; Hazine’nin faiz yükü şahlanıyor. ‘Faizin en büyük düşmanı biziz’ diyen beceriksizler elinde; iç borca ödenecek faiz, borcun anaparasını aştı, gidiyor.
“Faizi düşürelim derken meğerse artırmışız!” diyen Alaattin Aktaş, Hazine’nin faiz yükünün 7 ayda yüzde 174 arttığını söylerken, bunun sebebinin Merkez Bankası faiz indirimleri olduğunu yazdı.
pbs.twimg.com
Dünya Gazetesi yazarı Alaattin Aktaş, ‘Bıkmadan usanmadan sormalıyız: ‘Hazine’nin iç borç anapara yükü 7 ayda 294 milyar artarken faiz yükü nasıl oldu da 1.4 trilyon artış gösterdi?’ Anapara 1, faiz 5! Bunun niçin bu türlü olduğunu düşünmeyenin, sorgulamayanın hiçbir hususta şikayete hakkı yoktur!’ dedi ve devam etti:
Faiz yükünü böylesine süratli artıran ne? Acı lakin gerçek; Merkez Bankası faizini aşağı çekip döviz kurunu ve enflasyonu tırmandırmamız buna yol açtı. Hani biz faizi düşürmüştük! Maliye Bakanlığı’nın bu bilgileri yanlış olamayacağına nazaran biz faizi düşürelim derken meğerse artırmışız!
“Zarar eden kim, Hazine; yani vatandaş! Niçin, zira Merkez Bankası’nın faizi indirildi!”
Merkez Bankası faizi düşürülüp bunun sonucunda kur ve enflasyon yükselmeye başlayınca kimse Hazine’ye sabit faizli borç vermeye yanaşmaz oldu. Ne yapsın Hazine, para lazım; tuttu borçlanmada TÜFE’ye ve dövize endeksli kağıtlara tartı vermeye başladı. Borç verenler kendi açılarından katiyen akıllı davrandılar, geleceği uygun okudukları için kurun ve enflasyonun yükselmesinden ötürü ziyana uğramadılar.
Sosyal medyada yankı bulan Hazine’nin faiz ödemelerine Ekonomist Bülent Şahinalp, Aktaş’a atıfla şu yorumu yaptı:
Kim artırıyor?
Özcan Kadıoğlu da KKM üzerinde yapılan bir hesapla ödeme yükündeki artışı gözler önüne serdi.
Kadıoğlu’nun yaptığı hesap şu biçimde????
pbs.twimg.com
Bu hesaba da yorumlar yapıldı ????
????
????
İster istemez “faiz sebep enflasyon sonuç” söylemi ile birlikte son devirde, faizle ilgili Cumhurbaşkanı’nın söylediklerinin içinde en çok bu kısım hatırlanıyor????