Bir arayışın insanı Emirali Yağan, kendini farklı biçimlerde farklı yollarla anlatsa da daima bir arayış var yazdıklarında; şiirde ve düzyazıda kendini bile sorgulayan bir arayış. Bunun için de daima “yolda” olmayı seçen şık bir yazı insanı, bir şiirinde söylediği üzere: “dindirmiyor hiçbir seyahat içimdeki yol telaşını…”
Bir insanı bu kadar yol tutkunu yapan nedir? Kimi vakit tutkulu bir merak kimi vakit da hüzünle daldığı detaylara okurunu da çeken bu yol insanı, bir seyyah yahut gezgin miydi? Bir seyyah merakı taşısa da pozisyonu farklı, zira öbür bir “topos” arayışındaydı. Seyyah öbür yerleri, coğrafyayı anlatır. Yağan, bütün bunlara “arayış”ını da katar. Bunun için de daima sürgündedir ve o Fransızca sözdeki üzere: “Sürgün her yerde yalnızdır.”
“Öte Anlatılar” alt başlığı ile yayımlanan “Her Yerden Hiçbir Yere” isimli kitabının girişinde şöyle müellif: “Doğup büyüdüğün yerde kök tutamamak, hiçbir ulusa, sınıfa, inanca, kimliğe bel bağlamamak, pasaportlarını taşıdığın ülkelere yurdum diyememek, bütün sonlara bigâne, yerçekiminden azade durmaktıysa muradın, âlemin beceri saymayacağını başardın işte…” Bu kelamlar, şairin hayatına olduğu üzere şiirlerine ve poetikasına da ışık fiyat niteliktedir ki birebir vakitte daima “sürgün” ve “yabancı” olan entelektüelin serüvenini de özetler.
Emirali Yağan, Babil’den Paris’e – Kitabeden Kitaba, Hel Yayınları,2025 “Babil’den Paris’e Kitabeden Kitaba”, hem incelemeye dayalı karşılaştırmalar hem de metafora uzanan bir bakış sunuyor. Emirali Yağan, kendi serüvenini Doğu’nun ve Batı’nın çeşitli kentleri, ortam ve yaşantıları ile buluşturuyor kitabında. Çok dilliliğe ait vurgusu, her muktedirin kendince başvurduğu asimilasyondan çok çekmiş bir halkın çocuğu olarak hem temiz hem de şık bir anlatımla buluşur. Yağan’ın bu yapıtı, müşahede ve tecrübelerle, oldukça emek verilmiş okumaları birleştiren lakin bunu yaparken edebiyatın sonları içinde kalmaya itina gösteren bir eser. Diğer bir açıdan, şiirsel kelamın yazıya gerçek yahut birtakım yerlerde isimlendirildiği üzere Yunan’dan Latin’e akan serüvenine ait birtakım akademik çalışmaları çağrıştırsa da Yağan’ın “arayış”ı onlardan da farklı bir yerdedir. Onların kimi soğuk savlarından uzaktır.
Gezi literatürü, incelemeler, mitolojik kaynaklar, kimi bilimsel araştırmalar eşlik etse de edebi üslup daha barizdir.Bunun en büyük kaynağı, Yağan’ın “sürgün serüveni”ne eşlik eden bir “topos” arayışıdır; ütopyadaki üzere bir yandan da “yok”u işaret eden bir “topos”. Kimi yerde meskeni (Dersim’i) işaret etse de oradan da farklı bir yerdir bu. Enkidu üzere yerinden kopan fakat öteki yere “yâr” olamayan bir “hep öteki!” Kimi yerde, ölümsüzlük düşü derin bir kırılmaya uğramış Gılgameş üzeredir. Tahminen bu çalışması ileride etraflıca okunacaktır, Hannah Arendt’ten Barbara Cassin’e, “dil”, “ev”, “vatan” üzerine yapılmış çalışmalar eşliğinde. Öteki lisanlardaki seyahati anadildeki kimi derinlikleri silemeyecektir belleğinden, o derin izler Arendt’in diğer bir bağlamda da olsa “zihnimin bir köşesinde, in the back of my mind, bir formda dururlar hep” demesi üzere.
Yağan, Odysseus üzere kavuşamayacaktır ‘İthaka”sına, onun kadar “şanslı” değildir. Aslında o noktada çok istekli de değildir; o da “gurbeti içinde taşıyanlardan” zira. Daima “mekân”lardan kelam etse de Cassin’in Arendt için söylediği üzere “yurt yerine lisana sahip olmak” peşindeydi tahminen. Kimi açılardan daha çok Aeneas’ı andırır: Troya çok uzaklarda kalmıştır artık, Yunan’dan Latin’e geçmiştir. Fakat Aeneas gittiği yeri “ev” kılmıştı. Şair ise konuta dönemeyecektir, gömülü olduğu yer aslında kendi yazısıyla çizdiği “topos”tur. Orada kalacaktır birçok pahalı yazı beşerinin kaldığı üzere…