Rüstem PEHLİVANLAR/ Melih KAYACI/HERKES DUYSUN
BURSA (İGFA) – Türkiye’de uzun müddettir gündemdeki yerini koruyan sarsıntı konusu, yerini yavaş yavaş kentsel dönüşüm tartışmalarına bırakıyor. Mahallî seçim hazırlığındaki Türkiye’de kimi vilayetlerde belediye lider adayları seçim sürecini sarsıntı hazırlıkları ve kentsel dönüşüm projelerine yönelik olarak yürütüyor. Pekala sarsıntı jenerasyonunda yer alan kentlerden olan Bursa’nın sarsıntı riski ve kentsel dönüşüm açısından durumu ne? Yapılan kentsel dönüşüm projeleri planlı ve hakikat mu? Kentsel dönüşümde nelere dikkat edilmeli?
TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Güney Marmara Şube Başkanı Engin Er, Herkes Duysun’a yaptığı değerlendirmede kentsel dönüşüm projelerinin yanlışsız planlanmadığına işaret ederek fay sınırları, sıvılaşma alanları ve heyelan bölgeleri üzere jeoteknik özelliklerin ayrıntılı bir biçimde incelenmesi gerektiğini vurguladı.
Söz konusu faktörler göz önünde bulundurulmadan yapılan kentsel dönüşüm çalışmalarının yeni riskler yaratabileceğine dikkat çeken Er, İstanbul ve Balıkesir üzere kentlerin mikro bölgelendirme çalışmalarını tamamladığını lakin Bursa’da bu çalışmaların şimdi bitirilmediğini belirtti.
“BURSA’DA YAPILAN KENTSEL DÖNÜŞÜM ÇALIŞMALARI YANLIŞSIZ DEĞİL”
Bursa’da kentsel dönüşüm ile ilgili çalışmalar yapıldığına lakin bu çalışmaların arge ve proje bakımından gerçek olmadığına dikkat çeken TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Güney Marmara Şube Başkanı Engin Er, “Kentsel dönüşüm yapabilmek için evvel fay sınırlarını, sıvılaşma alanlarını, heyelan bölgelerini net bir biçimde 1/1000’lik imar planlarına işleyebilecek formda biliyor olmanız lazım. Bunları bilmeden bir kentsel dönüşüme kalkarsanız yeni binaları, yeni yapılaşmayı fay çizgisinin üzerine kondurursunuz. Böylece de birinci düğme yanlış iliklenmiş olur. Bunların olmaması için mikro bölgelendirme çalışması yapılmaması lazım. Fay hatlarının işaretlenmesi lazım. İstanbul bu hususla ilgili mikro bölgelendirme çalışmalarını bitirmiş durumda, Balıkesir bitirmiş durumda lakin Bursa’da bu çalışma bitmiş değil.” sözlerini kullandı.
“BURSA’DA FAYLARIN ÜZERİNDE YERLEŞİMLER VAR”
İstanbul’da faal yerleşim yerlerinden geçen fay sınırları olmadığını kaydeden Lider Er, “Bursa İstanbul üzere değil. Bursa’da bilhassa orta kol ve güney kol, yerleşim yerlerinin altından geçiyor. İznik’ten başlayan İznik fayı, Gemlik fayı, Gençeli fayı ve Mudanya’nın yanından devam eden fay sınırları var. Bunlar yerleşim yerlerinden geçen fay sınırları. Bunların bir kez 1/1000’lik uygulama planı olarak işaretlenmesi lazım. Bunları işaretlemezsek burada yapılacak olan resmi ve özel kurumları, şahıslara ilişkin binaları fay sınırlarının üzerine koyarsınız. Bakanlığın tanıdığı fay çizgilerini maalesef birçok belediye tanımıyor. Bu bölgeleri tanıyıp ‘yapılaşmaya yasak bölge’ ilan etmedikleri için bu fay çizgileri üzerine hala yapı yapılmaya devam ediliyor. Münasebetiyle kentsel dönüşüm yapılırken öncelikle jeoteknik özellikleri belirleyen çalışmaları bitirmiş olmamız lazım ama maalesef Bursa’da bunlar bitmiş değil.” halinde konuştu.
“FAY ÜZERİNDEKİ YAPILARA ÖNCELİK TANINMALI”
Bursa’daki yerleşim yerlerinin altından geçen fay çizgilerine dikkat çeken Lider Er, bu fay çizgilerinin net bir formda işaretlenmesi ve kentsel dönüşüm planlamalarında dikkate alınması gerektiğini söz ederek, “Fay çizgilerinin üzerindeki yapılaşmalara, heyelan bölgelerine ve 2000 yılı öncesi yapılara öncelik tanımamız lazım. Bütün bunlara öncelik tanıyarak kentsel dönüşümü buna nazaran planlamak lazım. Artık biz haritalara baktığımızda bakanlığın yayınladığı haritada kentimizden geçen fay çizgisini biliyoruz fakat 1/1000 ölçeğinde değil bunların üzerine çalışılması lazım.” dedi.
“BU FAY SINIRI 7.3 ŞİDDETİNDE ZELZELE ÜRETEBİLİR”
Başkan Er, yeni yayınlanan bir çalışmayla büyük bir zelzele üretme potansiyeline sahip etkin bir fay sınırı tespit edildiğini belirterek şu sözleri kullandı:
“2 yıl evvel başlayan ve yeni biten bir çalışmamız var, yeni yayınlandı. 1855 zelzelesini oluşturan faal fay çizgisinin, 95 kilometre uzunluğunda Kayapa’dan başlayıp Yenişehir’e devam eden ve 7.3 şiddetinde sarsıntı üretme potansiyelinde olan bir fay sınırımız var. Bu çalışma da hala uygulama planlarında gözükmüyor ve maalesef bu fay çizgilerinin üzerinde yapılaşma devam ediyor. Bunun için fay sınırlarını bileceğiz, heyelan bölgelerini bileceğiz, sıvılaşma alanlarını bileceğiz. Tsunami riski varsa buna nazaran önlemlerimizi alacağız. Bursa’nın birinci işi planlamadaki eksikler. Planlamayı, Bursa’da doğal afetleri masaya yatırıp ona nazaran yapmamız lazım. Bir eksiğimiz daha var, o da denetleme. Yer ile ilgili fay çizgileriyle ilgili denetlemeyi yapı kontrol firmaları yapıyor diye gözüküyor lakin onlar bu sorumluluğun içinde değil zira misyonları değil. Yalnızca beton ve demir denetiminden ibaret. Bunu ya belediyeler yapmalı ya da taban denetleme kuruluşları kurulmalı ki bina taban bağları sağlanmış olsun.”
Bu bağlamda hem belediyeye hem vatandaşa hem mahallî yönetimlere hem de devlete büyük sorumluluk düştüğünü kaydeden Engin Er, “Eyvah dememek için kısa, orta ve uzun vadeli planlarla Bursa’yı daha inançlı hale getirebiliriz.” dedi.