Ozan Ömer Kadüker – Okuma, yazma ve lisan hünerlerinde zorluk yaşamasına neden olan disleksi, zekâ geriliğiyle karıştırılıyor, çocuklar tembellikle suçlanıyor. Her 10 çocuktan birinde görülen disleksi, hakikat teşhis edilmediği takdirde, bireylerin ömürleri boyunca önemli zorluklar yaşamasına neden olabiliyor. Hususla ilgili merak edilenleri Türkiye Disleksi Vakfı Lideri Dr. Psikolog Elif Yavuz’a sorduk:
Tersten okuma…
– Araştırmalar disleksiye sahip çocukların oranının yaklaşık yüzde 5-10 ortasında olduğunu gösteriyor. Bu da her 10 çocuktan 1’inin disleksiye sahip olduğunu söz eder. Lakin, şuur eksiklikleri ve erken teşhisin zorlukları nedeniyle bu oran daha yüksek olabilir.
– Disleksi, çoklukla çocuk okuma, yazma yahut sözleri yanlışsız söylem etme konusunda zorluklar yaşadığında fark edilir. Erken belirtiler ortasında; harfleri yahut sözleri tersten okuma, okurken sıklıkla duraklamalar, yazmada harf ve söz yanlışlıkları, oburlarının okuma suratına yetişememe, sözleri ezberlemede zorluk yaşama üzere durumlar sayılabilir. Zihinsel yükleri fazla olduğu için, bilhassa yazılı imtihanlar, bu çocuklar için büyük bir gerilim kaynağı olabilir.
– Teşhis süreci, çoklukla bir uzman psikolog veya pedagojik değerlendirme yapan uzmanlar tarafından başlatılır. Birinci adımda çocukla yapılan standart testler, okul performansı ve müşahedeler dikkate alınır. İlerleyen süreçte ruhsal testler, dikkat ve bellek tahlilleri, zekâ testi ve okuma-yazma marifetlerini ölçen değerlendirmeler yapılır.
– Disleksiye sahip çocuklar, öğrenme zahmetleri nedeniyle özgüven kaybı yaşayabilirler. Okulda yaşadıkları zorluklar, yaşıtlarıyla toplumsal ilgilerinde de dertler yaratabilir. Başarısızlık hissi, depresyon, anksiyete ve düşük benlik hürmetine yol açabilir. Ayrıyeten, akranlarıyla ortalarındaki farklar, dışlanma ve etiketlenme üzere ruhsal tesirler yaratabilir.
Doğru eğitim önemli
Disleksinin zekâ geriliği olduğu, yalnızca erkeklerde görüldüğü üzere pek çok yanlış inanış var. Gerçek bilinen yanlışlarla ilgili Yavuz şunları kaydetti: “Disleksi tedavi edilemez, lakin hakikat eğitim ve takviyeyle çocukların okuma, yazma ve öğrenme marifetleri geliştirilebilir. Erken teşhis ve müdahale çok değerlidir. Disleksiye sahip çocuklar tembel değildir. Tersine, çok daha fazla efor harcarlar, fakat zorlukları aşmak daha uzun sürebilir. Bu da onların daha çok yorulmalarına neden olabilir. Disleksi her 2 cinsiyette de görülebilir.”
Öğrencilerin yarısı toplumsal medya bağımlısı
İlke Vakfı Eğitim Siyasetleri Araştırma Merkezi (EPAM), “Dijital Bağımlılık ve Eğitim: Sıkıntılar, Eğilimler ve Siyaset Önerileri” başlıklı rapor yayımladı. Prof. Dr. Yavuz Samur ve Zeynep Yalçıntaş tarafından yazılan, Doç. Dr. Ayhan Öz’ün editörlüğünü üstlendiği rapordan öne çıkanlar şöyle:
– Lise öğrencilerinin yüzde 50’si toplumsal medya bağımlılığı riski taşıyor.
– Ortaokul öğrencilerinin yüzde 35’i toplumsal medya bağımlılığı açısından risk kümesinde.
– Her 4 öğrenciden 1’i dijital oyun bağımlılığı tehlikesiyle karşı karşıya.
– Uzun müddet ekran başında kalmak, dikkat eksikliği, uyku bozuklukları ve yalnızlık hissini artırıyor.
– Teknoloji kullanımının yaygınlaşmasıyla dijital bağımlılık, çocukların bilişsel gelişimlerini, akademik muvaffakiyetlerini ve toplumsal bağlantılarını olumsuz tarafta etkileyen bir risk faktörü haline geldi.